ชื่ออื่น : กระทิง, ทิง, กากะทิง, กระทึง, กากระทึง, สารภีทะเล, เนาวกาน
ชื่อสามัญ : Alexandria laurel , Borneo Mahogany
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Calophyllum inophyllum L.
ชื่อวงศ์ : GUTTIFERAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นกระทิง เป็นไม้ต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ สูง 10-20 เมตร ไม่ผลัดใบ เรือนยอดแผ่กว้างเป็นพุ่มกลมหรือ รูปไข่ ทรงพุ่มแน่นทึบ แตกกิ่งในระยะต่ำ ลำต้น มักจะบิดงอไม่ตั้งตรง โคนต้นเป็นพูพอนเล็กน้อย เปลือก สีเทาเข้มเกือบดำ ค่อนข้าง เรียบ แตกเป็นสะเก็ดหรือร่องเล็ก ๆ ทั่วไป มียางสีเหลืองอมเขียว ซึมออก มาจากร่องของเปลือกที่แตก
- ใบกระทิง ใบเดี่ยว ออกเรียงตรงกันข้าม รูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง 4-6 เซนติเมตร ยาว 8-16 เซนติเมตร ปลายใบกว้างกลมเว้าเข้าเล็กน้อย แล้วค่อยสอบเรียวจากกลางใบไปสู่โคนใบและก้านใบ ขอบใบเรียบ แผ่นใบสีเขียวเข้มเป็นมันเกลี้ยงและหนา เส้นแขนงใบถี่และขนานกัน ก้านใบยาว 0.5-1.5 เซนติเมตร (ใบกระทิง คล้ายใบสารภี แต่มีขนาดใหญ่กว่าและเป็นมัน เส้นแขนงใบชัดเจนกว่า)
- ดอกกระทิง สีขาว กลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนง ตามซอกใบใกล้ปลายกิ่งและปลายกิ่ง ช่อหนึ่งมี 6-10 ดอก ก้านดอกสีขาวยาว 2.0-2.5 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงสีขาว 4 กลีบ กลีบดอกสีขาว 4 กลีบ รูปไข่ปลายแหลม กว้าง 0.5-0.8 เซนติเมตร ยาว 1.0-1.5 เซนติเมตร ดอกบานเต็มที่กว้าง 2-3 เซนติเมตร มีเกสรเพศผู้สีเหลืองจำนวนมากอยู่กลางดอก ออกดอกตลอดปี
- ผลกระทิง ผลสดแบบมีเนื้อ ฉ่ำน้ำ รูปทรงกลม ปลายมีติ่งแหลม กว้าง 1.5-2.5 เซนติเมตร ก้านผลยาว 3-4 เซนติเมตร ผลอ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีน้ำตาล ผลแห้งผิวจะย่น ในหนึ่งผลมี 1 เมล็ด
- เมล็ดกระทิง กลมเปลือกแข็งสีน้ำตาลอ่อนอมเหลือง กว้าง 1.8-2.0 เซนติเมตร
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ดอก, ราก, เปลือกต้น, ต้น, ใบ, น้ำคั้นจากใบ, เมล็ด
สรรพคุณ กระทิง :
- ดอก รสหอมเย็น เข้ายาบำรุงหัวใจ ปรุงยาหอม
- ราก เป็นยาใช้ล้างแผล
- เปลือกต้น ทำยาต้มเป็นยาขับปัสสาวะในโรคหนองใน ทาภายนอกแก้บวม
- ต้นและเปลือกต้น ให้ยางใช้สำหรับทาแผล เป็นยาฝาดสมานพอกทรวงอกแก้วัณโรคปอด กินจะทำให้อาเจียน เป็นยาระบาย ใช้แต่งกลิ่น ขับปัสสาวะ ใช้ภายนอกสำหรับล้างแผลอักเสบเรื้อรัง
- ใบ รสเมาเย็น แก้ตาแดง ตาฝ้า ตามัว ใบใช้เบื่อปลา ถ้านำมาแช่น้ำทิ้งไว้ค้างคืนจะได้น้ำที่มีสีน้ำเงิน
- น้ำคั้นจากใบ เป็นยาฝาดสมานภายนอกใช้กับโรคริดสีดวงทวาร
- เมล็ด ให้น้ำมันและยางอยู่รวมกัน แยกน้ำมันออกมาใช้ทาถูนวดแก้ปวดข้อ เคล็ดขัดยอก บวม สมานแผล แก้ผื่นคัน แก้โรคผิวหนัง แก้เหา แก้หิด กลาก น้ำมันจากเมล็ดทำให้บริสุทธิ์ กินแก้โรคหนองใน
