ชื่อสมุนไพร : ค้อนหมาแดง
ชื่ออื่นๆ : ลิ้นกวาง, ลิ้นควาย (ลำปาง), หางกวาง (นครพนม), ค้อนหมาแดง (นครราชสีมา), หูกลวง (ปราจีนบุรี, ตราด), โคนมะเด็น (สุพรรณบุรี), คันทรง, ทองคันทรง (ชลบุรี), ค้อนตีหมา (ยะลา), พันทรง (นราธิวาส), ค้อนหมาขาว (ภาคกลาง), ยูลง, ลิดาซาปี (มลายู-ภาคใต้), กระม้า (เขมร-สระบุรี), ขุนม้า, ขุนมา (เขมร-สุรินทร์), ซินตะโกพลี (กะเหรี่ยง-ลำปาง), กะม้า และ ขุนนา (เขมร)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ancistrocladus tectorius (Lour.) Merr.
ชื่อวงศ์ : ANCISTROCLADACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นค้อนหมาแดง เป็นพรรณไม้เถาเลื้อยเนื้อแข็งขนาดใหญ่ ลำต้นขึ้นใหม่เป็นพุ่ม มักเลื้อยพาดพันไปตามต้นไม้อื่น สามารถเลื้อยไปได้ไกลถึง 15-20 เมตร ส่วนกิ่งก้านเล็กๆ มีตะเป็นมือ มีลักษณะเป็นข้อแข็งๆ สำหรับเป็นที่ยึดเกาะพันไม้อื่น เถาแก่เป็นสีน้ำตาล เถาแตกเป็นรอยตื้นตามยาว
- ใบค้อนหมาแดง จะออกเป็นกระจุกที่ปลายกิ่งของมัน ลักษณะของใบจะคล้ายรูปหอกกลับหรือรูปรี
ตรงปลายใบของมันจะแหลมส่วนโคนใบเรียวแหลม และจะค่อยๆสอบเข้าหาก้านใบตัวใบนั้นแข็งกระด้างจะมีเส้นใบเชื่อมกันก่อนถึงขอบใบตัวใบนั้นแข็งกระด้างจะมีเส้นใบเชื่อมกันก่อนถึงขอบใบขอบใบจะเรียบหรือเป็นคลื่นใบมีความกว้างประมาณ 3.5-7 ซม. และความยาวประมาณ 12-19 ซม. - ดอกค้อนหมาแดง จะออกดอกที่ยอดเป็นช่อกระจายแต่ละดอกจะมีขนาดเล็กส่วนกลีบรองกลีบดอกนั้นจะติด กันส่วนโคนนั้นจะเป็นท่อสั้น ๆ จะแยกออกเป็น 5 กลีบมีสีแดงเข้ม
- ผลค้อนหมาแดง จะโตประมาณ 0.5 ซม. และจะมีปีกอยู่ 5 ปีก ซึ่งจะมีความยาวไม่เท่ากันรองรับ
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ใบ, ทั้งต้น, เถา
สรรพคุณ ค้อนหมาแดง :
- ราก แก้โรคบิด และไข้จับสั่น ผสมรากช้างน้าว ต้มดื่มแก้ปวดเมื่อย
- ใบ นำมาต้มเอาน้ำมาอาบเพื่อเป็นยาใช้รักษาการบวมตามตัวและเม็ดผื่นคันตาออกตามผิวหนัง นอกจากนี้ยังใช้เป็นผักจิ้มกินเป็นอาหารได้
- ทั้งต้น ยาแก้โรคกระษัย ไตพิการ และไข้ป่า
- เถา ยาขับพยาธิ
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : ” style=”fancy” icon=”arrow-circle-2″]
ยาแก้โรคกระษัย ไตพิการ และไข้ป่า นำทั้งต้นมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ยารักษาโรคไข้จับสั่น ยารักษาโรคบิด นำรากมาต้มกับน้ำ ดื่มรับประทาน
ยาแก้ปวดเมื่อย นำรากลิ้นกวางใช้ผสมกับรากช้างน้าว นำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ปวดเมื่อย
ยาขับพยาธิ นำเถาและใบอ่อนนำมาต้มเคี่ยวให้น้ำเข้มข้น ใช้กินก่อนอาหารครั้งละครึ่งแก้วเป็นยาขับพยาธิ
ยารักษาอาการบวมตามตัวและเม็ดผื่นคันตามผิวหนัง นำใบอ่อนนำมาต้มเอาน้ำอาบเป็นยารักษาอาการบวมตามตัวและเม็ดผื่นคันตามผิวหนัง[/su_spoiler]