ชื่อสมุนไพร : ต้อยตั่ง,
ชื่ออื่น : ปิงปัง, หญ้าดีดไฟ, ต้องตั่ง, ผักดีด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Solunum Spirale Roxb.
ชื่อวงศ์ : SOLANACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นต้อยตั่ง เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นทรงสี่เหลี่ยมแข็งมีข้อห่าง ๆ ตั้งตรง สูงประมาณ 1 – 3 เมตร
- ใบต้อยตั่ง ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปวงรีหรือรูปวงรีแกมรูปไข่กลับ ใบกว้าง 5 – 8 เซนติเมตร ยาว 9 – 15 เซนติเมตร
- ดอกต้อยตั่ง ดอกช่อ ออกเหนือซอกใบ ก้านดอกยาว ดอกย่อยเรียงสลับ กลีบดอกสีขาว
- ผลต้อยตั่ง รูปทรงกลม ผิวเรียบสีเขียวออกเป็นช่อคล้ายมะเขือพวง เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองส้ม
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก
สรรพคุณ ต้อยตั่ง :
- ราก ใช้ร่วมกับตะไคร้ ฝนแล้วผสมน้ำ ดื่มน้ำแก้อาการพิษ จากอาหาร เช่น กินเห็ดพิษ(คนเมือง)
-
ใบ นำไปย่างไฟให้อ่อนนุ่ม เคี้ยวให้ละเอียด ดื่มน้ำอุ่นตาม ช่วยแก้ไข้ แก้จุกเสียด แน่นท้อง หรือใช้เข้าตำรับยาแก้ไข้
-
ใบและต้น ใช้เข้าตำรับยาแก้นิ่ว แก้ไข้ แก้อาหารเป็นพิษ ท้องร่วง
การปรุงอาหาร ต้อยตั่ง หรือ “ผักดีด” พบว่ามีการใช้ที่เวียดนาม จีน ญี่ปุ่น ที่ญี่ปุ่นเรียก “ไกดาชิ อินุโฮซูกิ” ใช้เป็นสมุนไพรและผักพื้นบ้านกินเพื่อเรียกน้ำนมในแม่เด็กแรกเกิด ใช้แก้ท้องอืดเฟ้อ เป็นผักใส่ปรุงในแกงขนุน แกงหัวปลี ลวกจิ้มน้ำพริก ย่างไฟอ่อนๆ กินแกล้มลาบ ตำกุ้ง แกงบอน…