ชื่อสมุนไพร : พระจันทร์ครึ่งซีก
ชื่ออื่นๆ : บัวครึ่งซีก(ชัยนาท), ผักขี้ส้ม(สกลนคร), ปั้วใบไน้(จีน), ปัวปีไน้, ปั้วปีไน้(จีนแต้จิ๋ว), ป้านเปียนเหลียม, ป้านเปียนเหลียน(จีนกลาง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Lobelia chinensis Lour.
ชื่อวงศ์ : Campanulaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นพระจันทร์ครึ่งซีก เป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็กคล้ายหญ้า อายุหลายปี ลำต้นมักทอดเลื้อยไปตามพื้น
ผิวดิน ชูส่วนยอดขึ้น ลำต้นมีความสูงได้ประมาณ 5-20 เซนติเมตร ลำต้นเป็นสีเขียวหรือสีแดงอมเขียว ผิวเรียบเป็นมัน มีลักษณะเรียวเล็กและมีข้อ ถ้าหักลำต้นจะมีน้ำยางขาวขุ่นเหมือนน้ำนมไหลซึมออกมา รากใต้ดินมีขนาดเล็กกลมสีเหลืองอ่อน ภายในเป็นสีขาว ตามข้อของลำต้นจะมีใบ หรือกิ่งออกสลับกัน และมีรากฝอยแตกออกมาตามข้อ
- ใบพระจันทร์ครึ่งซีก เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ รูปใบหอก กว้าง 0.2-0.6 ซม. ยาว 1-2 ซม. ปลายใบ
แหลม โคนใบตัด ขอบใบจักเป็นฟันเลื่อยตื้นเกือบเรียบ แผ่นใบเรียบสีเขียวเป็นมัน ก้านใบสั้นมาก
- ดอกพระจันทร์ครึ่งซีก ออกดอกเดี่ยวตามซอกใบ ดอกสีม่วงอ่อน กลีบเลี้ยงสีเขียวอมม่วง มี 5 กลีบ กลีบ
ดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็น 5 แฉก หลอดดอกแยกผ่าออก ทำให้กลีบดอกเรียงเพียงด้านเดียว หลอดดอกด้านนอกมีขนสีขาว
- ผลพระจันทร์ครึ่งซีก ผลพบได้ในบริเวณดอก มีขนาดเล็ก ยาวประมาณ 4-6 มิลลิเมตร ผลเมื่อแห้งและแตกออกได้ ภายในมีเมล็ดมาก ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปรีแบน
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้นสด ขณะที่ดอกกำลังบาน
สรรพคุณ พระจันทร์ครึ่งซีก :
- ต้นสด ลดไข้ แก้หอบหืด บำรุงปอด แก้อาเจียนเป็นเลือด วัณโรค ปอดพิการอักเสบ ทอนซิลอักเสบ เจ็บคอ ตาแดง ไส้ติ่งอักเสบ ลำไส้อักเสบ บิด ขับปัสสาวะ (เพื่อลดอาการบวมจากไตอักเสบ) ท้องมาน (เนื่องจากพยาธิใบไม้ในเลือดและดีซ่าน) ยาแก้มะเร็ง กระเพาะอาหาร หรือที่ทวารหนัก แก้ข้ออักเสบ เคล็ดขัดยอก บวมเจ็บ ฝี แผลเปื่อย บาดแผล กลากเกลื้อน ผื่นคัน และแก้คัดจมูก หรือโรคภูมิแพ้
