ชื่อสมุนไพร : พุดตาน
ชื่ออื่น ๆ : พู่ย้ง, ดอกสามสี, สามผิว, สามสี(พายัพ), พุดตาน(จีน)
ชื่อสามัญ : Changeable Rose, Cotton rose,Confederate rose, Rose of Sharon, Dixie rosemallow.
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hibiscus mutabilis Linn.
ชื่อวงศ์ : MALVACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นพุดตาน เป็นพรรณไม้ขนาดย่อม ลำต้นมีความสูงประมาณ 4 เมตร ต้นและกิ่งมีขนสีเทา
- ใบพุดตาน มีใบเป็นใบเดี่ยวออกสลับกัน ลักษณะของใบคล้ายรูปไข่โคนรูปหัวใจ ปลายใบแหลม ขอบใบเว้าลึกมีแฉก 3-5 แฉก แผ่นใบสีเขียวค่อนข้างหนา ผิวใบมีขนสาก ๆ ใบกว้างประมาณ 9-20 เซนติเมตร และยาวประมาณ 10-22 เซนติเมตร
- ดอกพุดตาน ออกเป็นช่อข้างใบ ก้านดอกยาว 7-10ซม. เมื่อดอกแรกแย้มในตอนเช้ามีสีขาว ตอนสายสีดอก
จะเข้มขึ้นเป็นสีชมพู ตอนบ่ายเป็นสีแดงเข้ม มีกลีบก่อนกลีบเลี้ยงเป็นเส้นปลายแหลม 8-10เส้น ยาว 1.5-25ซม. มีขน กลีบเลี้ยงมี 5กลีบ ยาว 3-4ซม. มีขน กลีบดอกใหญ่สวยงามมี 5กลีบ บางครั้งอาจมีกลีบช้อนกัน 2ชั้นก็ได้ ด้านนอกมีขน มีเกสรตัวผู้มาก ก้านเกสรตัวผู้รวมกันเป็นหลอดหุ้มรอบก้านเกสรตัวเมีย รังไข่มี 5ห้อง ปลายก้านเกสรตัวเมียมี 5เส้น ปลายเส้นมีแยกมาเป็นตุ้มกลม
- ผลพุดตาน มีลักษณะเป็นรูปทรงกลม ขนาดประมาณ 2.5เซนติเมตร เมื่อผลแก่จะแตกออกเป็น 5 กลีบ ในผลมีเมล็ด ลักษณะคล้ายรูปไต มีขนยาวสีขาว
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ใบ, ดอก
สรรพคุณ พุดตาน :
- ราก รสเย็นชื่น แก้ฝีบวม ไอหอบ และตกขาว
- ใบ รสเฝื่อนขื่น ทำให้เลือดเย็น แก้พิษ แก้บวม แก้ปวดจากแผลไฟหรือน้ำร้อนลวก ตาแดงบวมเจ็บ แผลบวมช้ำ
- ดอก รสขมสุขุม แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ร้อน แก้พิษ แก้บวม ใช้กับแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก แก้ตกขาว แก้ตกเลือดหรืออาเจียนเป็นเลือด
- ดอกและใบ รสขมเฝื่อน มีเมือกลื่น ใช้แก้ฝีบวม รักษาคางทูม
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : ” icon=”arrow-circle-1″]
รักษาคางทูม
ใช้ใบแห้ง 10-15 ใบ บดให้ละเอียดเติมไข่ขาวผสมให้เข้ากัน เพื่อให้ตัวยาจับกันเป็นแผ่น นำไปพอกปิดบริเวณที่บวมเป็นคางทูม วันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น หรือใช้ดอกแห้ง 5-10 กรัม และใบสด 30-40 กรัม ต้มในน้ำเดือดแล้วกรองเอาน้ำดื่มวันละ 2-3 ครั้ง
แก้ไอหอบและตกขาว
ใช้รากสดประมาณ 30-60 กรัม ต้มในน้ำเดือด 500 ซีซี แล้วกรองเอาน้ำดื่มกันละ 2-3 ครั้ง
แก้ฝีบวม
ใช้ดอกและใบสดบดให้ละเอียด ผสมกับน้ำผึ้ง ทาบริเวณรอบ ๆ ยกเว้นหัวฝี ใช้ทาบ่อยๆ พอแห้งก็ทาซ้ำ จะหายเร็วขึ้นและช่วยลดการอักเสบได้ดี[/su_spoiler]
