ลำพันแดง

• ต้นลำพันแดง พืชชนิดนี้เป็นพืชใต้น้ำอายุหลายปีลำต้นเป็นเหง้าใหญ่แข็งมีเสี้ยนยาว ซึ่งเป็นส่วนของเส้นกลางใบเหลือติดอยู่เต็มไปหมดทำให้ มีลักษณะคล้ายกับขนหางหมูตำรารางเล่มจึงเรียกรำพันหางหมูมีรากใหญ่แข็งแรงยึดดินไว้แน่น
  
• ใบลำพันแดง เป็นใบเลี้ยงเดี่ยวแทงขึ้นจากเหง้ามี 2-7 ใบเป็นแถบยาวกว้าง 2 ถึง 6 เซนติเมตรยาว 70 ถึง 140  เซนติเมตร มีกาบหุ้มที่โคนใบ มีเส้นใบ 13-14 เส้นขนานไปตามความยาวของใบ
  
• ดอกลำพันแดง ดอกแยกเพศและแยก ตัวอ้นกัน ดอกเพศผู้ออกเป็นช่อดอกย่อยมีขนาดเล็กมีใบประดับใหญ่ 2 ใบ ก้านดอกยาว 5-10 เซนติเมตร มีดอกเพศผู้ที่ยังอ่อนอยู่จำนวนมาก ติดอยู่รอบแกนกลางภายในประดับเมื่อแก่จะหลุดไปบานที่ผิวน้ำจะบานกระดกลงล่างมีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ 1 กลีบมีเกสรเพศผู้ 3 อัน ดอกเพศเมียมีขนาดใหญ่ กว่าก้านดอกยาวมากส่งดอกให้มาเจริญที่ผิวน้ำมีใบประดับใหญ่ 2 ใบ มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ 3 กลีบรังไข่มี 1 ช่องดอกเพศเมียเมื่อได้รับการผสมเกสรที่ผิวน้ำแล้วก้านดอกจะหดสั้นเข้าดึงให้ผลไปเจริญใต้น้ำ
• ผลลำพันแดง ผลมีขนาดใหญ่รูปไข่ยาวราว 7 เซนติเมตร เปลือกนอกมีขนแข็งๆสีดำจำนวนมากภายในมีเมล็ด 8-14 เมล็ด

• เหง้ารสเค็มกร่อยร้อน ขับโลหิตระดู แก้พิษโลหิตระดูทำให้คลั่งเพ้อ ขับลมในลำไส้ แก้จุกเสียดแน่นท้อง

อยู่ในพิกัด ทศกุลาผล คือ การจำกัดจำนวนตัวยาตระกูลเดียวกัน 10 อย่าง มี

(ลูกผักชีทั้ง 2 ลูกเร่วทั้ง 2 ชะเอมทั้ง 2 ลำพันทั้ง 2 อบเชยทั้ง 2)
ลูกผักชีล้อม รสเผ็ดหอม แก้ธาตุพิการ แก้หอบไอ ขับลมในลำไส้ บำรุงตับปอด
ลูกผักชีลา รสขมฝาดหวาน แก้คลื่นเหียนอาเจียน แก้ไข้ แก้ริดสีดวงตา
ลูกเร่วน้อย รสขมเผ็ด แก้ไข้ แก้ริดสีดวง แก้หืดไอ ขับเสมหะ แก้ระดูขาว
ลูกเร่วใหญ่ รสขมเผ็ด แก้ไข้เพื่อดีและเสมหะ แก้ริดสีดวงทวารทั้งเก้า
ชะเอมเทศ รสหวานชุม ขับเลือดเน่า บำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น แก้กำเดา
ชะเอมไทย รสหวาน แก้โรคในคอ แก้รัตตะปิตตะโรค บำรุงธาตุ ขับเสมหะ แก้น้ำลายเหนียว
ลำพันแดง รสร้อน แก้ลมจุกเสียด แก้น้ำเหลืองเสีย แก้โลหิตระดูพิการ แก้กำเดา
ลำพันหางหมู รสร้อน แก้ลมจุกเสียด แก้น้ำเหลืองเสีย แก้โลหิตระดูพิการ แก้กำเดา
อบเชยเทศ รสหวานเผ็ดร้อน แก้ลมอัมพฤกษ์ ปลุกธาตุอันดับให้เจริญ แก้ไข้สันนิบาต บำรุง ดวงจิต
อบเชยไทย รสหอมสุขุม บำรุงดวงจิต แก้อ่อนเพลีย ขับผายลม บุรุงธาตุ แก้ไข้สันนิบาต

สรรพคุณรวม แก้ไข้เพื่อดีและเสมหะ ขับลมในลำไส้ บำรุงธาตุ บำรุงปอด แก้รัตตะปิดตะโรค แก้ลมอัมพฤกษ์อัมพาต บำรุงกำลัง บำรุงดวงจิตให้แช่มชื่น แก้ไข้ แก้ริดสีดวงทวารทั้ง 9 แก้พิษตานซาง

ลำพันแดง เป็นส่วนประกอบในตัวยาสำคัญในตำรับยาหอมอินทจักร

เป็นตัวยาช่วยในตำรับยาถ่าย หรือยาระบาย และ ยาขับลม (แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ บํารุงธาตุ)
ของยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ พ.ศ.2556