ชื่อสมุนไพร : ลิ้นจี่
ชื่ออื่นๆ : ลิ้นจี่ป่า, สีรามัน, สีรามันขาว
ชื่อสามัญ : Lychee, Litchi, Lichee, Lichi
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Litchi chinensis Sonn.
ชื่อวงศ์ : SAPINDACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นลิ้นจี่ เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลางมีความสูงประมาณ 11-12 เมตร แตกกิ่งก้าน บริเวณยอดกลม
- ใบลิ้นจี่ เป็นใบประกอบแบบขนนก เรียงตัวแบบสลับ มีใบย่อย 2-4 คู่ ใบย่อยเมื่อแก่เต็มที่กว้าง 2.5-6 เซนติเมตร ยาว 5 -12 เซนติเมตร รูปร่างใบแบบโล่ ค่อนข้างยาว จนถึงรูปหอก ปลายใบแหลม ผิวใบด้านหลังสีเข้มเป็นมัน ด้านหลังมีนวลเคลือบ ใบอ่อนมีสีน้ำตาลแดงหรือสีแดงขึ้นอยู่กับพันธุ์ ลักษณะบางอย่างของใบลิ้นจี่ที่ใช้ในการจำแนกพันธุ์ลิ้นจี่ ได้แก่ ความยาวของก้านใบย่อยและก้านใบรวม การเรียงตัวของใบ จำนวนคู่ของใบย่อยและ รูปร่างของใบย่อย
- ดอกลิ้นจี่ เกิดเป็นช่อ สีของช่อดอกมีสีดำปนน้ำตาล หรือบางพันธุ์มีสีเหลืองอ่อนช่อดอกเกิดที่ซอกใบและปลายกิ่ง มีช่อดอกแขนงย่อย 10 แขนงหรือมากกว่า ความยาวของช่อดอก 10 – 40 เซนติเมตร ช่อดอกหนึ่งๆอาจมีดอกย่อยถึง 3,000 ดอก และสามารถติดผลที่เก็บเกี่ยวได้ 5-80 ผลต่อช่อดอกย่อยขนาดเล็กสีเขียวอ่อน หรือเหลืองอ่อน กลีบเลี้ยงซ้อนเป็นวง 4-5 อัน ไม่มีกลีบดอก ดอกย่อยเมื่อดอกบานเต็มที่กว้าง 3-6 มิลลิเมตร ก้านดอกย่อยยาว 1.5 มิลลิเมตร ดอกย่อยรูปร่างคล้ายถ้วย มีแผ่นกลมแทรกอยู่ที่ดอก
- ผลลิ้นจี่ รูปร่างกลม รูปไข่ หรือรูปหัวใจ เส้นผ่าศูนย์กลาง 2.5-4.0 เซนติเมตร เปลือก-หุ้มผลบาง แข็งและเปราะ สีแดงเข้ม แดงสดใส แดงอ่อนหรือเหลือง ที่ผิวเปลือกมีตุ่มเป็นรูปเหลี่ยมนูนเล็กน้อย ปกคลุมอยู่ทั้งผล เนื้อมีสีขาว โปร่งแสง ฉ่ำน้ำ รสหวาน กลิ่นหอม
- เมล็ดลิ้นจี่ เปลือกหุ้มเมล็ดมีสีน้ำตาลเข้ม ผิวเข้มมัน รูปไข่ ถึงรูปยาว ความยาว 1-2 เซนติเมตร กว้าง 0.6-1.0 เซนติเมตร บางเมล็ดฝ่อและเหี่ยวคล้ายลิ้นไก่
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เนื้อผล, เปลือกผล, เมล็ด, เปลือกต้น, ราก
สรรพคุณ ลิ้นจี่ :
- เนื้อในผลลิ้นจี่ กินเป็นยาบำรุง แก้อาการไอเรื้อรัง แก้กระหายน้ำ แก้อาการคัดจมูก รักษาอาการท้องเดิน ลดกรดในกระ-เพาะอาหาร และบรรเทาอาการไม่ปกติของระบบทางเดินอาหาร
- เปลือกผลลิ้นจี่ บรรเทาอาการหวัด แก้การติดเชื้อในลำคอ อาการท้องเสียอย่างอ่อน และโรคจากการติดเชื้อไวรัส แก้บิด แก้ผดผื่น
- เมล็ดลิ้นจี่ มีฤทธิ์แก้ปวดบวม โดยใช้บดเป็นผงชงน้ำดื่ม หรือใช้พอกบริเวณมีอาการ
- รากลิ้นจี่ หรือเปลือกต้นลิ้นจี่ ใช้แก้อาการติดเชื้อไวรัส อีสุกอีใส และเพิ่มความสามารถระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ลิ้นจี่มีปริมาณเส้นใยอาหารสูง มีปริมาณพลังงาน ต่ำ และเชื่อกันว่ามีคุณสมบัติช่วยเผาผลาญสารอาหารในร่างกายอย่างมีประสิทธิภาพ