ชื่อสมุนไพร : หญ้าดอกขาว
ชื่ออื่นๆ : หญ้าละออง , หญ้าหมอน้อย (ภาคกลาง,กรุงเทพฯ) , หญ้าสามวัน (ภาคเหนือ,เชียงใหม่),ถั่วแฮะดิน,ฝรั่งโคก(เลย) , หนาดหนา (ชัยภูมิ),เสือสามขา (ตราด) ,ก้านธูป (จันทบุรี) , หญ้าหนวดแป้ง , ฉัตรพระอินทร์,หญ้าเนียมช้าง, ม่านสวรรค์ (ทั่วไป),เซียหั่งเช่า (จีนแต้จิ๋ว) , ซางห่างฉ่าง (จีนกลาง)
ชื่อสามัญ : Ash-coloured fleabane, Ash-coloured ironweed, Little ironweed, Purple fleabane
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Vernonia cinerea (L) Less.
ชื่อวงศ์ : COMPOSITAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นหญ้าดอกขาว เป็นพรรณไม้ล้มลุกขนาดเล็ก มีอายุได้ประมาณ 1-5 ปี มีความสูงของต้นประมาณ 15-80 เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรงแตกกิ่งก้านน้อย กิ่งและก้านเรียว มีลักษณะเป็นร่องและมีขนสีเทาขึ้นปกคลุม มีลายเส้นนูนขึ้นตามข้อ
- ใบหญ้าดอกขาว เป็นใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปวงรีแคบ รูปไข่ รูปคล้ายซ้อนแคบ รูปใบหอกหรือรูปแถบ ใบบริเวณโคนต้นขนาดใหญ่กว่าที่ปลายยอด ใบที่โคนต้นกว้าง 1.5-3.5 ซม.ยาว 3-8.5ซม. ใบที่บริเวณปลายยอดกว้าง 3-15 มม.ยาว 1-7 ซม. ปลายใบมนหรือแหลม โคนใบมนหรือแหลม ขอบใบจักฟันเลื่อย
- ดอกหญ้าดอกขาว ออกเป็นช่อกระจุกแน่นบริเวณปลายยอด ช่อหนึ่งมีดอกย่อยประมาณ 20 ดอก ดอกออกรวมกันเป็นช่อแยกแขนง รูปคล้ายช่อเชิงหลั่น กว้างประมาณ 5-15 เซนติเมตร และยาวประมาณ 5-35 เซนติเมตร มีใบประดับลักษณะเป็นรูปคล้ายระฆัง 4 ชั้น ดอกย่อยมีขนาดเล็ก ลักษณะของดอกย่อยเป็นหลอดยาวประมาณ 7 มิลลิเมตร และกว้างประมาณ 3 มิลลิเมตร ดอกเป็นสีม่วงอ่อนอมสีแดง สีม่วง หรือสีชมพู เมื่อดอกบานเต็มที่สีดอกจะจางลง พอกดอกแก่จะเปลี่ยนเป็นสีขาว เมื่อดอกร่วงโรยแล้วจะเห็นผลเป็นรูปทรงกระบอก
- ผลหญ้าดอกขาว เมื่อดอกร่วงโรยแล้ว ก็จะติดผล มีขนที่ข้อเป็นสีขาว ข้างในผลมีเมล็ดเดี่ยว เปลือกของมันแข็ง และแห้งไม่แตก มีขนาดยาวประมาณ 2 มิลลิเมตร
ส่วนที่ใช้เป็นยา : : ทั้งต้น, ใบ, เมล็ด, ราก
สรรพคุณ หญ้าดอกขาว :
- ทั้งต้น ใช้ลำต้นแห้ง ประมาณ 10-15 กรัม นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาแก้ไข้ ปวดท้อง ท้องเฟ้อ ท้องขึ้น แผลบวมอักเสบ ความดันโลหิตสูง หรือใช้ตำให้ละเอียดเอามาพอกแก้นมคัด ดูดหนองแก้บวม หรือคั้นเอาน้ำจากลำต้นกินแก้บิด ท้องเสีย และแก้ริดสีดวงทวาร ทำให้ไม่อยากบุหรี่ รักษาโรคหย่อนสมรรถภาพทางเพศในผู้ชาย
- ใบ ใช้ใบสด นำมาตำให้ละเอียด ใช้พอกแผลช่วยสมาน หรือคั้นแล้วกรองเอาน้ำ หยอดตาแก้ตาฟาง ตาแดง ตาเปียกตาแฉะ พอกแก้ปวดหัว แก้กลากเกลื้อน ขี้เรื้อนกวาง หลอดลมอักเสบ โรคเท้าช้าง
- เมล็ด ใช้เมล็ดแห้ง ประมาณ 2-4 กรัม นำมาป่นให้ละเอียด ใช้ชงกับน้ำร้อนกิน เป็นยาขับพยาธิเส้นด้าย ปัสสาวะขัด ท้องอืด แก้ไอ บำรุงธาตุ โรคผิวหนังเรื้อรัง โรคผิวหนังด่างขาว และเป็นยาแก้พิษ
- ราก ใช้รากสด 30-60 กรัม (แห้ง 15-30 กรัม) นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาขับพยาธิ ขับปัสสาวะ แก้ไอเรื้อรัง ช่วยเร่งคลอด และขับรกหลังคลอด