ชื่ออื่นๆ : ใบต่อก้าน(ขอนแก่น)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Evolvulus alsinoides Linn.
ชื่อวงศ์ : CONVOLVULACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นใบต่อก้าน เป็นพรรณไม้ล้มลุก ลำต้นจะทอดยาวไปตามพื้นดิน หรือจะโค้งแล้วตั้งตรง มีขนนุ่ม ๆ ปกคลุมอยู่ทั่ว ๆ ไป ตามลำต้นและตามกิ่งก้านที่โคน
- ใบใบต่อก้าน เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปหอก รูปแถบ รูปขอบขนาน หรือรูปช้อน ปลายใบมนหรือมีหยักเว้าตื้น ๆ โคนใบกลมหรือเป็นรูปลิ่ม ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-8 มิลลิเมตร และยาวประมาณ 5-20 มิลลิเมตร แผ่นใบมีขนยาวค่อนข้างทึบทั้งสองด้าน หรือด้านบนเกลี้ยง ก้านใบสั้นมากหรือไม่มีก้านใบ ถ้ามีจะมีขนาดยาวประมาณ 1-2 มิลลิเมตร
- ดอกใบต่อก้าน จะออกเป็นช่อตามง่ามใบ จะมีประมาณ 1 หรือ 2-3 ดอก ก้านดอกนั้นจะเล็กและเรียวยาว
ประมาณ 2-5 มม. ก้านช่อดอกมีความยาวประมาณ 0.2-3 ซม. กลีบรองกลีบดอกเล็ก มีลักษณะเป็นรูปดอกแคบ ตรงปลายจะแหลมยาวประมาณ 3 มม. และมีขนยาว ส่วนกลีบดอกนั้น ตรงโคนจะเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น แล้วจะแผ่กว้างบานออกเกือบเป็นมุมฉากกับหลอด กลีบดอกจะเป็นสีม่วงและมีรังไข่เกลี้ยง
- ผลใบต่อก้าน ผลเป็นผลแห้ง มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1.5-2.5 มิลลิเมตร มีกลีบเลี้ยงหุ้มทั้งผล เมื่อผลแก่จัดจะแตกออกเป็น 4 เสี่ยง ภายในผลมีเมล็ดสีดำ 2 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดเป็นรูปไต ยาวประมาณ 1-1.5 มิลลิเมตร ผิวเมล็ดเรียบ
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้น และใบ
สรรพคุณ ใบต่อก้าน :
- ทั้งต้น ใช้เป็นยาขมทำให้เจริญอาหาร เป็นยาบำรุง เป็นาขับพยาธิ รักษาอาการไข้ รักษาโรคบิด รักษาอาการเงื่องหงอยเฉื่อยชา อาการอักเสบบวมร้อน เป็นยาขับน้ำเหลืองเสีย และผสมกับน้ำมันใช้ปลูกผมได้
- ใบ ใช้มวนบุหรี่สูบรักษาโรคหลอดลมอักเสบ และโรคหืด