ชื่อสมุนไพร : ผักเป็ดแดง
ชื่ออื่นๆ : ผักเป็ดฝรั่ง, ผักโหมแดง(ภาคเหนือ), พรมมิแดง(ภาคกลาง), หยเฉ่า, หยินซิวเจี้ยน(จีนกลาง), ปากเป็ด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Alternanthera Bettzickiana (Regel) Nichols
ชื่อวงศ์ : AMARANTHACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นผักเป็ดแดง เป็นไม้ล้มลุก มีอายุหลายปี ลำต้นตั้งตรง มีความสูงได้ประมาณ 10-20 เซนติเมตร หรือสูงกว่า แตกกิ่งก้านหนาแน่น ลำต้นเป็นร่องตามยาว ลำต้นหักง่ายคล้ายกับลำต้นที่อวบน้ำเล็กน้อย
- ใบผักเป็ดแดง ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้าม ลักษณะของใบเป็นรูปข้าวหลามตัดถึงรูปใบหอกกลับ รูป
ไข่ หรือรูปรี ปลายใบแหลม โคนใบป้านหรือสอบ ส่วนขอบใบมักห่อม้วนขึ้นด้านบนหรือเป็นคลื่น ๆ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 0.5-1.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 1-5 เซนติเมตร แผ่นใบมีหลายสี เช่น สีแดง สีแดงปนเขียว สีม่วงอมชมพู สีเหลือง สีเขียวมีด่างขาว เส้นใบเป็นสีน้ำตาลหรือสีแดงคล้ำ ก้านใบยาวประมาณ 1-3 เซนติเมตร
- ดอกผักเป็ดแดง ออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่นรูปทรงกลมหือรูปขอบขนาน โดยจะออกบริเวณซอกใบหรือปลายกิ่ง กลีบรวมมี 5 กลีบ เป็นสีขาว
- ผลผักเป็ดแดง ผลแห้งไม่แตก เมล็ดเป็นสีน้ำตาลมีลักษณะคล้ายรูปโล่
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ทั้งต้น, ใบ
สรรพคุณ ผักเป็ดแดง :
- ทั้งต้น ฟอกและบำรุงโลหิต ยาดับพิษโลหิต ช่วยแก้เส้นเลือดอุดตัน ขับพิษร้อนถอนพิษไข้ ช่วยทำให้เลือดเย็น ยาแก้ไข้ ยาระบายอ่อนๆ ช่วยแก้ระดูพิการเป็นลิ่ม เป็นก้อนดำเหม็นของสตรี แก้ประจำเดือนขัดข้อง ช่วยฟอกโลหิตประจำเดือน รักษาแผล ยาห้ามเลือด ช่วยแก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดเมื่อยบั้นเอวและท้องน้อย ช่วยรักษาโรคเกี่ยวกับลำไส้ แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ไข้ แก้พิษงูกัด กระตุ้นการไหลของน้ำดี
- ใบ ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ยาแก้พิษที่ถูกงูกัด และรากใช้เป็นยาระบาย แก้ประจำเดือนมาไม่ปกติ ยาฟอกโลหิต
ในประเทศศรีลังกาจะใช้ผักเป็ดเป็นอาหารบำรุงของแม่ลูกอ่อน เป็นผักที่ช่วยขับน้ำนม บ้างว่านำมาใช้ปรุงเป็นอาหารได้ ทั้งการนำมาชุบแป้งทอดให้กรอบหรือนำมาใส่แกงเหมือนผักชนิดอื่น ๆ หรือใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ดี เพราะมีคุณค่าทางอาหารสูงและย่อยง่าย