ชื่อสมุนไพร : บอระเพ็ดพุงช้าง
ชื่ออื่น ๆ : กลิ้งกลางดง, หัวสันโดษ (อีสาน), สบู่เลือด, สบู่เครือ (บางภาคเรียก)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Stephania venosa (Blume) Spreng.
ชื่อวงศ์ : MENISPERMACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- บอระเพ็ดพุงช้าง ไม้เลื้อยยาวที่มีรากหัวขนาดใหญ่เจริญเหนือพื้นดิน และมักจะมีลำต้นที่เป็นไม้เนื้อแข็งมี
เปลือกหนาต่อขึ้นมาจากรากหัว ลำต้นที่ยังอ่อนมีลักษณะเป็นไม้ล้มลุก แห้งและเป็นร่องตามแนวยาว
- ใบบอระเพ็ดพุงช้าง ใบรูปไข่กว้าง โคนใบคล้ายรูปหัวใจ คล้ายใบกระท่อมเลือด แต่เมื่อหักก้านใบไม่พบยางสีแดง คล้ายหยดเลือด
- ดอกบอระเพ็ดพุงช้าง จะออกเป็นช่อ เป็นกระจุก ๆ
- หัวบอระเพ็ดพุงช้าง จะมีลักษณะคล้ายกับหัวบัวบุก หัวนั้นจะเล็ก หรือใหญ่แล้วแต่อายุของว่าน
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เถา, ก้าน, ใบ, ดอก, หัว, ราก
สรรพคุณ บอระเพ็ดพุงช้าง :
- เถา ใช้เป็นยาขับเลือดระดู หรือใช้เถานำมาต้มกินเป็นยาขับพยาธิลำไส้
- เถาและก้าน ใช้ดองกับสุรากิน จะทำให้หนังชาอยู่คงเฆี่ยนตีจะไม่แตก พวกนักดื่มนิยมกินมาก เป็นยากำลัง รักษาอาการผอมแห้ง ปอดพิการ และรักษาโรคหัวใจ
- ใบ ใช้เป็นยาบำรุงไฟธาตุ ตำใบเอาน้ำใส่แผลสด และเรื้อรัง
- ดอก เป็นยาฆ่าเชื้อโรคเรื้อน และยังทำให้อุจจาระละเอียด
- หัว ใช้เป็นยารักษาเสมหะเบื้องบนให้ตกลงได้ หรือใช้ดองสุรา กินทำให้เกิดกำลัง และยังบำรุงกำหนัดได้อีกด้วย
- ราก เป็นยาบำรุงเส้นประสาท