ชื่อสมุนไพร : สลัดไดป่า
ชื่ออื่นๆ : เคียะผา, เคียะเลี่ยม, หงอนงู, กะลำพัก, กระลำพัก, พญาครุฑ
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Euphorbia antiquorum L.
ชื่อวงศ์ : Euphorbiaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นสลัดไดป่า ไม้ยืนต้น สูง 3 – 6 เมตร ลำต้นมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 22 เซนติเมตรลำต้นแก่มักตั้งตรง และมีเปลือกสีน้ำตาล ต้นที่ยังไม่แก่มักมีผิวเรียบ สีเขียว ลำต้นทรงกระบอก แตกกิ่งก้านมาก กิ่งก้านมี 3 มุม เป็นรูปสามเหลี่ยม อวบน้ำ บริเวณสันขอบเป็นหยักมีหนามสีดำออกเป็นคู่ตามร่องหยัก ทุกส่วนมีน้ำยางขาว
- ใบสลัดไดป่า เป็นใบเดี่ยว ขนาดเล็กมาก กว้าง 0.1 เซนติเมตร ยาว 0.4 เซนติเมตร เรียงสลับ รูปขอบขนานแกมไข่กลับ ปลายใบและโคนใบมน แผ่นใบเรียบ อวบน้ำ ไม่มีก้านใบ โคนใบรูปลิ่ม ปลายใบกลม ผิวเกลี้ยง ร่วงง่าย
- ดอกสลัดไดป่า เป็นดอกช่อรูปถ้วย ออกเป็นกลุ่มที่ซอกใบ หรือตามแนวสันเหนือหนาม กลุ่มละ 3 ช่อ มีต่อมสีเหลืองอ่อน 5 ต่อม เรียงเป็นวง ๆ รอบปากถ้วย ไม่มีกลีบเลี้ยงและกลีบดอก ดอกแยกเพศอยู่ร่วมต้น มีเกสรตัวผู้จำนวนมาก เกสรตัวเมีย มีรังไข่รูปทรงกลมมี 3 พู มีใบประดับสีเหลือง 5 ใบ
- ผลสลัดไดป่า มีลักษณะเป็นผลแห้งแตกได้ มี 3 พู สีน้ำตาลเข้ม เมล็ดทรงรูปไข่แกมทรงกลม ผิวเกลี้ยง สีขาวหรือสีน้ำตาลอ่อนพบในที่สูงจากระดับน้ำทะเล 800 เมตร
ส่วนที่ใช้เป็นยา : แก่น(กระลำพัก), ต้น, น้ำยาง
สรรพคุณ สลัดไดป่า :
- “กระลำพัก” เป็นชื่อเรียกเครื่องยาที่ได้จากแก่นของต้นสลัดไดแก่ที่ยืนต้นตาย ทำให้แก่นเปลี่ยนเป็นเนื้อไม้แข็ง รสขมกลิ่นหอม แก้ไข้ บำรุงหัวใจ บำรุงตับ และปอด แก้พิษเสมหะ โลหิต แก้ธาตุพิการ และเป็นตัวยาที่สำคัญในยาพื้นของการตั้งตำรับยาหอม
- ต้น รสเมาเบื่อเอียน ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิในท้อง
- น้ำยาง รสร้อนเมาเบื่อ ทาฆ่าพยาธิโรคผิวหนังต่าง ๆ ทากัดหูด ต้องนำมาฆ่าฤทธิ์เสียก่อน ใช้ปรุงยา ถ่ายอุจจาระ ถ่ายพิษเสมหะ และโลหิต ถ่ายหัวริดสีดวงลำไส้ และริดสีดวงทวารหนัก ขับโลหิตเน่าร้าย เป็นยาถ่ายอย่างแรง เมื่อถูกผิวหนังทำให้ระคายเคือง