ชื่ออื่น : กะโบลิง, กระโปกลิง, หมังขะอุย, ฮางแกน, หางแก่น, กระโปกหมา, หอมไกลดง, ค้างคาว
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Harpullia arborea (Blanco) Radlk.
ชื่อวงศ์ : Sapindaceae
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- กะโบลิง เป็นไม้ต้นขนาดกลาง สูงได้ถึง 10 เมตร เปลือกต้นสีเทา มีตุ่มประปราย กิ่งอ่อนมีขนยาวหนาแน่น
- ใบกะโบลิง เป็นใบประกอบ ใบย่อย 6-10 ใบ เรียงสลับ ผิวเกลี้ยง รูปรีแกมขอบขนาน โคนใบเว้าเล็กน้อย ปลายแหลม ก้านใบย่อยยาวประมาณ 3 -6 มม. ใบคู่ล่างมีขนาดเล็กกว่าคู่บน ปลายใบแหลม มน หรือกลม โคนใบแหลม กลม หรือรูปหัวใจตื้นๆ เบี้ยวเล็กน้อย แผ่นใบเกลี้ยงหรือมีขนประปรายทั้งสองด้าน เส้นแขนงใบข้างละ 6-12 เส้น
- ดอกกะโบลิง ออกเป็นช่อ ยาว 15-20 ซม. มีขนนุ่ม ดอกย่อยขนาดเล็ก สีเขียวอ่อนหรืออมเหลือง มีกลิ่นหอม กลีบดอกมี 4-5 กลีบ เรียงเวียน เกสรผู้ 5-8 อัน รังไข่มี 2 ช่อง ก้านดอกยาวได้ประมาณ 3 ซม.
- ผลกะโบลิง แบบแคปซูล สีเขียวอมน้ำตาล สุกสีแดง ทรงรีกว้าง มี 2 พู คล้ายรูปหัวใจกลั บเปลือกหนาคล้ายหนัง ภายในกลวง ขนาดประมาณ 2 x 4 ซม. เมล็ดสีน้ำตาลดำ ทรงรี ยาว 1.3-1.5 ซม. เยื่อหุ้มสีส้ม เป็นวงเล็กๆ ขนาดกว้างประมาณ 2.5 มม.
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เปลือกต้น, ผล, น้ำเลี้ยงจากเปลือกและผล, น้ำมันสกัดจากเมล็ด
สรรพคุณ กะโบลิง :
- เปลือกต้น รสเมาเบื่อ เป็นยาบำรุงผม ใช้เบื่อปลา
- เปลือกต้นและผล รสเมาเบื่อ ทาแก้ปวด ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ ทากันทากกัด
- น้ำเลี้ยงจากเปลือกและผล ใช้ซักผ้า ช่วยไล่ทาก ปลิง หรือดื่มเพื่อระงับความเจ็บปวด
- น้ำมันสกัดจากเมล็ด ใช้รักษาโรคปวดตามข้อ