ชื่อสมุนไพร : อัคคีทวาร
ชื่ออื่นๆ : หลัวสามเกียน, แข้งม้า, พรายสะเลียง, สะเม่าใหญ่, หมากดูกแฮ้ง, อัคคี, ตั่งต่อ, ปอสามเกี๋ยน, สามสุม, ตรีชวา, อัคคี, พายสะเมา, ควีโดเยาะ, ผักห้าส้วย, ลำกร้อล, ซานไถหงฮวา, ซานตุ้ยเจี่ย, ชะรักป่า, แคว้งค่า, ผ้าห้ายห่อคำ, มักก้านต่อ, มักแค้งข่า, หมอกนางต๊ะ, หูแวง, ฮังตอ, ผักระบาท
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clerodendrum serratum (L.) Moon var. wallichii C.B.Clarke
ชื่อวงศ์ : VERBENACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- อัคคีทวาร เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นตั้งตรงและจะแยกเป็นช่อๆ มีความสูงประมาณ 1-4 เมตร ลำต้นกลมหรือเป็นเหลี่ยมเล็กน้อย เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีเทาเข้ม ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนเป็นเหลี่ยม เปลือกมีรูสีขาวและมีขนปกคลุม
- ใบอัคคีทวาร เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันหรือเรียงซ้อนกันเป็นวง ใบแตกตามข้อ ไม่มีก้านใบ ในแต่ละข้อส่วนมากจะออกเป็น 3 ใบวงเป็นรอบกัน ลักษณะของใบเป็นรูปรียาวหรือรูปใบหอก ปลายใบแหลมเป็นติ่งสั้น โคนใบสอบหรือแหลม ส่วนขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยช่วงกลางขอบใบไปจนถึงปลายใบ
- ดอกอัคคีทวาร ออกดอกเป็นช่อ โดยจะออกตามซอกใบและที่ปลายยอด ดอกย่อยเป็นสีม่วงอ่อนเข้ม สีม่วงอ่อนอมสีฟ้า หรือสีชมพูอ่อน กลีบดอกมี 5 กลีบ รูปทรงกระบอก โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้นๆ ดอกมีขนสีน้ำตาลเข้มปกคลุม มีกลีบเลี้ยงลักษณะเป็นรูปไข่กลับ 2 ใบหุ้มอยู่ กลีบเลี้ยงมีขนาดเล็ก สีชมพูอ่อน
- ผลอัคคีทวาร เป็นรูปค่อนข้างกลมหรือกลมแป้น ผิวผลเรียบเป็นมัน ผลเมื่ออ่อนเป็นสีเขียว พอแก่แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีดำ ภายในผลมีเมล็ดสีดำ 1 เมล็ด ลักษณะของเมล็ดอัคคีทวารเป็นรูปกลมรี
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก, ใบ, ทั้งต้น
สรรพคุณ อัคคีทวาร :
- ใบ, ราก, ต้น ใช้เป็นยารักษาริดสีดวงทวาร
- ราก ช่วยทำให้เสมหะแห้ง ช่วยในระบบทางเดินหายใจ แก้หอบหืด อาการไอ แก้ไข้ แพ้อากาศ ริดสีดวงจมูกหรืออาการอักเสบเรื้อรังของโพรงจมูก แก้คลื่นเหียน อาเจียน ช่วยในการย่อยอาหาร ขับลม แก้อาการเบื่ออาหาร แก้ปวดเกร็งท้อง
- ใบ แก้อาการปวดศีรษะ ปวดศีรษะเรื้อรัง แก้หลอดลมอักเสบ แก้อาการเจ็บหน้าอก แก้อาการจุกเสียด จึงนิยมใช้ต้มกินแก้ท้องท้องอืด แก้อาการเสียดท้อง
- ทั้งต้น ลดความดันโลหิต ขับพิษร้อนถอนพิษไข้ แก้ไข้จับสั่น แก้ไข้ป่า ช่วยแก้อาการเจ็บคอ คออักเสบ แก้ทอนซิลอักเสบ แก้ปวดท้อง
[su_spoiler title=”วิธีและปริมาณที่ใช้ : ” icon=”arrow”]
ใช้ใบ และต้น ตำพอกรักษากลากเกลื้อน โรคเรื้อน
พอกแก้ปวดศีรษะเรื้อรัง และแก้ขัดตามข้อ และดูดหนอง[/su_spoiler]
