ชื่อสมุนไพร : มะฮอกกานี
ชื่ออื่นๆ : มะฮอกกานีใบใหญ่
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Swietenia macrophylla King.
ชื่อวงศ์ : MELIACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นมะฮอกกานี เป็นไม้ต้นขนาดใหญ่ สูง 15-25 เมตร ขนาดทรงพุ่ม 6-10 เมตร ผลัดใบ ทรงกระบอก ค่อนข้างแน่น ลำต้นเปลาตรง เปลือกต้น สีน้ำตาลหรือเทาอมดำ แตกเป็นร่องตามแนวยาวและหลุดล่อนเป็นแผ่น
- ใบมะฮอกกานี ใบประกอบแบบขนนกปลายคู่ เรียงเวียนสลับ แกนกลางใบ ประกอบยาว 20-50 เซนติเมตร ใบย่อย 3-8 คู่ เรียงตรงข้าม รูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 2.5-6 เซนติเมตร ยาว 6-15 เซนติเมตร ปลายใบเรียวแหลม โคนใบเบี้ยว ขอบใบเป็นคลื่น แผ่นใบบางแต่ค่อนข้างเหนียวและย่น เป็นลอน สีเขียวเข้มเป็นมัน
- ดอกมะฮอกกานี สีเหลืองอมเขียว มีกลิ่นหอม ออกเป็นช่อแบบช่อแยกแขนง ที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ช่อดอกตั้งยาว 10-15 เซนติเมตร กลีบเลี้ยง 5 กลีบ สีเขียวอ่อนโคนเชื่อมติดกัน กลีบดอก 5 กลีบ รูปช้อน ปลายมน ติดอยู่กับ หลอดเกสรตัวผู้โดยโคนกลีบเชื่อมติดกัน เกสรเพศผู้ 8-10 อัน เชื่อมติดกัน เป็นหลอด เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 0.7-1.2 เซนติเมตร
- ผลมะฮอกกานี ผลแห้งแตก รูปไข่ กว้าง 6-9 เซนติเมตร ยาว 14-18 เซนติเมตร เปลือกหนา สีน้ำตาลอมเหลือง เมื่อสุกมีสีน้ำตาลอมเทา แตกจากโคนเป็น 5 พู เมล็ดเป็นแผ่น มีปีกรูปรียาว ปลายปีกบาง สีน้ำตาล หลายเมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เปลือกต้น, เมล็ด
สรรพคุณ มะฮอกกานี :
- เปลือกต้น รสฝาดขม ฝนทาสมานแผล ต้มดื่มแก้ไข้เจริญอาหาร
- เมล็ด รสขมจัด นึ่งให้สุกบดปั้นเม็ดรับประทาน แก้ไข้ตัวร้อน แก้ไข้จับสั่น ไข้ป้าง ตัดไข้จับ