ชื่อสมุไพน : พุงดอ
ชื่ออื่นๆ : หนามพุงดอ, หนามรอบข้อ, หมีเหม็น, หนามรอบตัว, หนามเหม็น, พรมดอง, ปิ๊ดเต๊าะ (ภาคเหนือ), ขี้แรด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Azima sarmentosa (Blume) Benth. & Hook.f.
ชื่อวงศ์ : SALVADORACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นพุงดอ เป็นพรรณไม้พุ่ม หรือไม้พุ่มรอเลื้อย กิ่งมักห้อยลง ยาว 2-4 เมตร แยกเพศต่างต้น มีหนามแหลม 1-2 อันตามซอกใบ กิ่งอ่อน
จะเป็นสีเทา หรือเป็นสีน้ำตาล และมีขนเป็นรูปดาว อีกไม่นานขนก็ไม่มีแต่มีหนามเรียวบาง ยาวประมาณ 1-3 มิลลิเมตร
- ใบพุงดอ จะมีลักษณะเป็นรูปไข่ ตรงปลายใบแหลมจะเป็นติ่ง เส้นใบจะเป็นสีน้ำตาล หรือสีเหลือง ใบจะมีความกว้างประมาณ 3-4.5 เซนติเมตร และยาวประมาณ 6-9 เซนติเมตร ส่วนก้านใบจะมีความยาวประมาณ 0.5-1.3 เซนติเมตร
- ดอกพุงดอ จะออกเป็นช่อตรงง่ามใบ ก้านดอกย่อยมีขนนุ่ม กลีบรองกลีบดอก จะมีขนเป็นรูปดาวกระจายทั่วไปทางด้านนอกส่วนด้านในจะมีขนหนาแน่น กลีบดอกจะเป็นรูปสามเหลี่ยมแกมรูปไข่กลับ เป็นสีเขียว หรือสีขาว และด้านนอกจะเป็นขนสีน้ำตาลเกลี้ยง เกสรตัวผู้จะมีอยู่ประมาณ 36-46 อัน ส่วนก้านชูรังไข่จะโค้งเล็กน้อย มีขนเป็นสีเทาหนาแน่น และยอดเกสรตัวเมีย จะเป็นตุ่ม
- ผลพุงดอ ลักษณะฉ่ำน้ำ ผลอ่อนสีเขียว เมื่อแก่ถึงสุก สีขาวขุ่นเกือบใส เป็นพวงเรียงลงมา หนึ่งช่อมี 7-8 ผล
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก
สรรพคุณ พุงดอ :
- ราก รสเปรี้ยวจืดเย็นเล็กน้อย ดับพิษทั้งปวง แก้พิษฝีตานซาง กระทุ้งพิษไข้ แก้ร้อนใน ฝนกับสุราหรือน้ำปูนใส ทาแก้องค์กำเนิดบวม รักษาคางทูม แก้ผดผื่นคัน แก้การอักเสบของฝี ทำให้นอนหลับ